Jak poradzić sobie z wypaleniem zawodowym? Wskazówki dla pracowników i pracodawców
Wypalenie zawodowe to coraz częstszy problem na współczesnym rynku pracy. Międzynarodowa Organizacja Zdrowia WHO uznała je za chorobę cywilizacyjną XXI wieku. Długotrwały stres, przeciążenie obowiązkami oraz brak satysfakcji zawodowej mogą negatywnie wpłynąć nie tylko na jakość pracy, ale także na samopoczucie pracownika. Na szczęście wypalenie to nie wyrok. Istnieją skuteczne strategie radzenia sobie z wypaleniem zawodowym, które mogą pomóc nie tylko przeciwdziałać temu problemowi, ale także poprawić jakość życia zawodowego i osobistego. Jakie? Jak poradzić sobie z wypaleniem?
Spis treści:
Wypalenie zawodowe wyniszcza organizm
Krótkotrwały brak motywacji do pracy, zwiększony stres związany z nową sytuacją czy dodatkowymi obowiązkami, czy też nagły spadek energii może dotyczyć każdego. Zwykle jednak stan obniżonego nastroju nie utrzymuje się długo. Pracownik szybko znajduje rozwiązanie sytuacji i nabiera nowej motywacji do pracy.
Wypalenie zawodowe to coś więcej. To nie tylko „zwykły” stres, chwilowe poczucie bezradności czy zmęczenie zawodowe, któremu pomaga odpoczynek. To przedłużający się stan wyczerpania emocjonalnego, któremu towarzyszy całkowity spadek motywacji do pracy, brak satysfakcji z kariery, trudności z radzeniem sobie z zadaniami, które do tej pory nie sprawiały żadnego problemu, a także cynizm, pogorszenie relacji ze współpracownikami czy klientami i wycofanie.
Wypalenie zawodowe oddziałuje na różne obszary życia, wyniszczając je kawałek po kawałku. Pojawiają się frustracja, problemy z koncentracją i problemy ze zdrowiem – bezsenność, bóle głowy, a nawet stany depresyjne i lękowe. Osobie dotkniętej wypaleniem zawodowym towarzyszy niskie poczucie własnej wartości, brak pewności siebie, bezradność i nieustanny strach, który utrudnia codzienne funkcjonowanie – nie tylko w pracy, ale i poza nią.
Skąd bierze się wypalenie zawodowe?
Wypalenie zawodowe to wynik wielu czynników, które w mniejszy lub większy sposób oddziałują na pracownika w miejscu pracy. Są to:
- przeciążenie obowiązkami – nadmierna ilość pracy, brak czasu na wykonanie zadań oraz ciągłe oczekiwania dotyczące wydajności mogą prowadzić do przeciążenia obowiązkami i wzrostu poziomu stresu;
- brak kontroli – brak autonomii w wykonywaniu pracy oraz poczucie braku kontroli nad swoimi zadaniami i decyzjami powodują poczucie bezradności i frustrację;
- brak wsparcia – ze strony współpracowników i przełożonych, co może pogłębiać poczucie izolacji i utrudniać radzenie sobie ze stresem;
- konflikty w miejscu pracy – konflikty z przełożonymi lub współpracownikami mogą być przyczyną dodatkowego stresu i napięcia w miejscu pracy;
- niewłaściwe dopasowanie stanowiska pracy – wyraźne różnice między umiejętnościami i zainteresowaniami pracownika a wymaganiami na danym stanowisku sprawiają, że pracownik jest niezadowolony z pracy,
- nieustająca presja na wyniki – wysokie wymagania dotyczące wyników mogą prowadzić do przewlekłego stresu i napięcia;
- niejasne oczekiwania – brak klarowności w kwestii oczekiwań wobec pracowników, niejasne cele oraz brak wyraźnych perspektyw rozwoju zawodowego obniżają motywację i poczucie satysfakcji z pracy.
Jak poradzić sobie z wypaleniem zawodowym? Kluczem do sukcesu jest współdziałanie pracowników i pracodawców.
Podejście 3 kroków – czyli co może zrobić pracownik
Skutecznym sposobem walki z wypaleniem zawodowym jest podejście 3 kroków (z ang. „Three R” od pierwszych liter 3 zasad):
- rozpoznaj (recognize),
- odwróć (reverse),
- buduj odporność (resilience).
Zgodnie z zasadą „Three R” pierwszym etapem radzenia sobie z wypaleniem powinno być rozpoznanie objawów – innymi słowy, uświadomienie sobie istnienia problemu. Bądź uważny na swoje uczucia i reakcje, takie jak przewlekłe zmęczenie, cynizm wobec pracy oraz spadek motywacji. Świadomość tych objawów pozwoli ci podjąć odpowiednie działania na wczesnym etapie.
Drugi etap, czyli reverse, to próba przywrócenia równowagi, a także wprowadzenie dodatkowych środków zaradczych. Staraj się utrzymać równowagę między pracą a życiem prywatnym. Zaplanuj regularne przerwy w ciągu dnia pracy, dbaj o swoje zdrowie fizyczne poprzez regularną aktywność fizyczną i zdrową dietę, oraz poświęć czas na relacje z rodziną i przyjaciółmi.
Ostatni etap polega na zapobieganiu prawdopodobieństwu wystąpienia wypalenia zawodowego w przyszłości. Postaw na budowanie odporności psychicznej, która wspomaga powrót do równowagi w momencie wystąpienia różnych trudności w życiu codziennym lub zawodowym.
Nie bój się prosić o wsparcie
Ważnym elementem w walce z wypaleniem zawodowym jest wsparcie. Osoby zmagające się z wypaleniem mają bowiem tendencję do izolowania się od najbliższych, co niestety tylko pogłębia problem.
Jeśli doświadczysz wypalenia, nie wahaj się szukać pomocy i wsparcia. Porozmawiaj z bliskimi, zaufanymi osobami. Dobrym rozwiązaniem może być terapia indywidualna lub grupowa – zwłaszcza jeśli pojawią się u Ciebie oznaki depresji czy stanów lękowych. Specjalista pomoże Ci przejść przez ciężki proces, nauczy Cię, jak radzić sobie z trudnymi emocjami i wskaże rozwiązania, które pozwolą Ci odzyskać radość i satysfakcję z pracy.
Co jeszcze możesz zrobić?
Nie bój się wyznaczać granic, określ wartości, jakimi chcesz się kierować w swojej pracy zawodowej, naucz się mówić „nie” i za wszelką cenę wystrzegaj się perfekcjonizmu. W swojej pracy zawodowej stawiaj sobie realistyczne cele. Koniecznie zidentyfikuj stresory i zastanów się, w jaki sposób możesz je wyeliminować.
Ponadto zadbaj o swoje zdrowie psychiczne i fizyczne. Pamiętaj o odpowiedniej ilości snu, rozwijaj swoje pasje, spędzaj czas z osobami, które są dla Ciebie ważne, bądź aktywny fizycznie i zdrowo się odżywiaj. Dzięki temu poczujesz się lepiej, odzyskasz energię i motywację.
Zdrowa organizacja, czyli jaka? Wskazówki dla pracodawców
Nie tylko pracownicy, ale również pracodawcy powinni zadbać o to, by przeciwdziałać wystąpieniu zjawiska wypalenia zawodowego w firmie, a kiedy wystąpi – dążyć do jego całkowitej eliminacji. W kręgach eksperckich dużo mówi się o tzw. zdrowych organizacjach, będących odpowiedzią na coraz częściej występujący problem wypalenia zawodowego.
Zdrowa organizacja to taka, w której pracownicy mają czas na samorozwój, rekreację i wypoczynek poza godzinami pracy. Innymi słowy, to środowisko biznesowe, które pozwala utrzymać work-life balance, nie dostarcza nadmiernego stresu i tworzy doskonałe warunki do spokojnej i efektywnej pracy. Dążenie do stworzenia zdrowej organizacji powinno przyświecać każdemu pracodawcy.
Pracodawcy powinni zapewnić pracownikom odpowiednie zasoby i wsparcie do wykonywania obowiązków – tj. szkolenia, narzędzia, a także wsparcie psychologiczne, czyli programy doradcze czy dostęp do terapii. Kluczowe znaczenie ma też budowanie przyjaznej, wspierającej i pozytywnej atmosfery w firmie. Pracodawcy i liderzy powinni promować otwartą komunikację, doceniać osiągnięcia pracowników, sprawiedliwie traktować wszystkich zatrudnionych oraz dbać o równowagę między pracą a życiem prywatnym, oferując elastyczne godziny pracy i wsparcie w zdrowym stylu życia. Ostatnia, jednak nie mniej ważna, jest wrażliwość na sygnały wypalenia zawodowego, a także podejmowanie odpowiednich działań zapobiegawczych. Pomóc w tym mogą regularne rozmowy z pracownikami i ankiety.
Wypalenie zawodowe to wyzwanie zarówno dla pracowników, jak i dla organizacji. Kluczem do skutecznej walki ze zjawiskiem jest zrozumienie jego mechanizmów, świadome podejmowanie działań oraz budowanie zdrowszego i bardziej zrównoważonego środowiska pracy.
Przeczytaj także: https://eduexpress.pl/wypalenie-zawodowe-jak-rozpoznac/
