Zmiana ustawy o pracy zdalnej w Polsce – na co możemy liczyć?
Kobiety w ciąży zyskają prawo do pracy z domu, pracodawca będzie mógł oddelegować zatrudnionych na home office na czas obowiązywania stanu nadzwyczajnego, a także dostanie przywilej do tego, by skontrolować pracownika wykonującego pracę zdalną – w 2023 roku szykuje się niemała rewolucja w zakresie home office. Sejm uchwalił nowelizację kodeksu pracy. Co dokładnie się zmieniło? Sprawdzamy!
Oszczędność czasu na dojazdach, większy komfort, elastyczność i lepsze efekty codziennych działań to tylko jedne z wielu korzyści pracy zdalnej. Wykonywanie obowiązków zawodowych na zasadach home office staje się coraz popularniejsze. Duży wpływ na zmiany na rynku pracy miała pandemia i spowodowane nią restrykcje. Niestety obecne prawo pracy nie zna pojęcia pracy zdalnej, co często jest przyczyną konfliktów na linii pracodawca-pracownicy. Rok 2023 przyniesie zmiany w tym obszarze. W nowelizacji kodeksu pracy pojawiły się nowe przepisy dotyczące pracy zdalnej. Kiedy pracownikowi przysługuje prawo do home office?
Spis treści:
- Zmiany w kodeksie pracy
- Okazjonalna praca zdalna
- Na co mogą liczyć pracownicy zdalni?
- Dla kogo praca zdalna?
- Praca zdalna na polecenie pracodawcy
- Bezpieczeństwo wykonywania pracy zdalnej
- Wykonywanie czynności kontrolnych w godzinach pracy pracownika
Zmiany w kodeksie pracy – co nowego?
Jak się okazuje, prace nad nowelizacją przepisów dotyczących tzw. home office trwały przez ponad dwa lata. Nowe zasady wykonywania pracy zdalnej mają obowiązywać od 1 marca 2023. Co dokładnie się zmieniło? Przede wszystkim w kodeksie znajdziemy definicję pracy zdalnej. Według niej jest to wykonywanie obowiązków w całości bądź częściowo w miejscu wskazanym przez pracownika i każdorazowo uzgodnionym z pracodawcą, z wykorzystaniem środków bezpośredniego porozumiewania się obu stron.
Co oznacza to w praktyce? W ustalonych w umowie godzinach pracownik musi przebywać w miejscu wykonywania pracy zdalnej (najczęściej pod adresem zamieszkania pracownika), gdzie będzie wykonywał swoje obowiązki zawodowe. Jednocześnie musi być dostępny dla pracodawcy. Domowego biura nie będzie można przenieść do kawiarni czy na działkę.
Sprawdź też: Czterodniowy tydzień pracy – przepis na skuteczny biznes XXI wieku?
Okazjonalna praca zdalna
Nowa definicja pracy zdalnej to nie wszystko. Okazuje się, że każdy pracownik zyska prawo do okazjonalnej pracy zdalnej. Według zapisów mają być to maksymalnie 24 dni w ciągu całego roku kalendarzowego. Z prawa będzie można skorzystać na wniosek pracownika w okolicznościach incydentalnych, uzasadnionych konkretną potrzebą – np. koniecznością opieki nad chorym dzieckiem.
Na co mogą liczyć pracownicy zdalni?
Zgodnie z nowymi przepisami obowiązkiem pracodawcy będzie zapewnienie pracownikowi materiałów i narzędzi pracy, ich instalacja, serwis i konserwacja, w tym urządzeń technicznych niezbędnych do wykonywania pracy zdalnej. W innym przypadku pracownik otrzyma ekwiwalent pieniężny za wykorzystanie prywatnych urządzeń. Pracodawca będzie zobowiązany pokryć koszty energii elektrycznej czy abonamentu komórkowego.
Kodeks zobowiązuje pracodawców do równego traktowania pracowników przebywających na home office oraz tych pracujących stacjonarnie, zarówno w kwestii nawiązania i rozwiązania stosunku pracy, jak i w sprawie warunków zatrudnienia, awansowania czy dostępu do szkoleń podnoszących kwalifikacje zawodowe. Oznacza to, że pracownicy objęci pracą zdalną będą mogli skorzystać z takich samych przywilejów, jakie przysługiwałyby im w pracy stacjonarnej. Zalicza się do tego również możliwość przebywania w zakładzie pracy, kontaktowania się z innymi pracownikami oraz korzystania z pomieszczeń i urządzeń pracodawcy. Według nowych zasad każdy pracownik musi być traktowany równo i z należytym szacunkiem.
Dla kogo praca zdalna?
Nowelizacja przewiduje przywilej wykonywania pracy zdalnej lub hybrydowej, stosownie do potrzeb konkretnego pracownika. Z prawa do realizacji obowiązków zawodowych w całości lub częściowo w domu przede wszystkim skorzystają kobiety w ciąży. To z pewnością przełoży się na samopoczucie ciężarnych, dla których praca w normalnych warunkach jest często trudna i wymagająca. Ciekawym zapisem w nowelizacji jest informacja o tym, że możliwe będzie wykonywanie pracy zdalnej w czasie ciąży powikłanej lub w przypadku niepowodzeń położniczych.
Są też dobre wieści dla świeżo upieczonych rodziców. Pracodawca nie będzie mógł bowiem odmówić pracy zdalnej osobie wychowującej dziecko do ukończenia przez nie 4 roku życia, co rozwiązuje wiele problemów związanych opieką nad maluchem. Prawo będzie przysługiwać również tym rodzicom, którzy muszą poświęcić więcej uwagi swoim pociechom, ze względu na orzeczenie o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju, kształcenia specjalnego lub zajęć rewalidacyjno-wychowawczych. Co ciekawe, z przywileju będzie można skorzystać nawet po ukończeniu przez dziecko 18. roku życia.
Czynnikiem umożliwiającym przejście na home office będzie także konieczność opieki nad członkiem najbliższej rodziny lub mieszkańcem gospodarstwa domowego, posiadającym orzeczenie o niepełnosprawności lub o znacznym stopniu niepełnosprawności.
A kiedy pracodawca może odmówić pracy zdalnej? Jeśli tryb pracy lub jej organizacja uniemożliwia wykonywanie obowiązków zawodowych w domu. Ciężko wyobrazić sobie pracownika budowlanego czy kasjera na home office. 🙂
Praca zdalna na polecenie pracodawcy – kiedy?
Pracodawca będzie mógł oddelegować pracownika do pracy zdalnej w dwóch przypadkach:
- w okresie obowiązywania stanu nadzwyczajnego, stanu zagrożenia epidemicznego lub w podczas epidemii,
- w okresie, w którym – z powodu działania siły wyższej – niemożliwe jest zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków w dotychczasowym miejscu pracy pracownika.
Bezpieczeństwo wykonywania pracy zdalnej
Zwykle za bezpieczne i higieniczne warunki w miejscu wykonywania pracy odpowiada pracodawca. A jak jest w przypadku pracy zdalnej? Nowelizacja wprowadza do kodeksu zapis, że przestrzeganie higienicznych warunków pracy będzie należeć teraz do obowiązków pracownika. Mowa m.in. o utrzymywaniu czystości w miejscu wykonywania pracy zdalnej.
Wykonywanie czynności kontrolnych w godzinach pracy pracownika
Pracodawca będzie mógł skontrolować pracownika na stanowisku pracy (czyli najczęściej w jego domu). Kontroli ma podlegać przede wszystkim to, czy zatrudniony przestrzega wymogów w zakresie bezpieczeństwa i ochrony informacji (a w tym procedur ochrony danych osobowych) oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. Pracodawca będzie mógł również przeprowadzić badanie stanu trzeźwości pracownika.
Kontrola musi odbywać się wyłącznie w porozumieniu z zatrudnionym, w godzinach jego pracy. Sposób przeprowadzania kontroli pracownika powinien być dostosowany do miejsca i rodzaju pracy. Czynności kontrolne powinny odbywać się z poszanowaniem prywatności pracownika wykonującego pracę. Nie mogą też w żaden sposób utrudniać korzystania z pomieszczeń domowych w sposób zgodny z ich przeznaczeniem.
Szczegółowe zasady przeprowadzania kontroli muszą zostać uwzględnione w określonym przez obie strony regulaminie. Może zawierać je również polecenie pracy zdalnej lub porozumienie zawarte z pracownikiem.
Czy nowelizację kodeksu można uznać za pierwszy krok do nowej rzeczywistości, w której praca zdalna stanie się czymś naturalnym dla wielu zawodów? Wszystko jest możliwe! Już dziś coraz więcej osób chce wykonywać swoje obowiązki na zasadach home office. Nic dziwnego. W końcu praca w domu ma wiele korzyści.
